Druk, druk, druk. ‘Ik ben zo gestrest.’ ‘Nou, dat was stressvol.’ Je hoort het vaak. In onze huidige (digitale) wereld lijken we aan stress niet meer te kunnen ontsnappen. Er komen steeds meer mensen op deze aarde waardoor de drukte om ons heen toeneemt. In 2022 passeerde de wereldbevolking de grens van acht miljard. Een eeuw geleden liepen er nog ongeveer 1,86 miljard mensen rond.
Het wordt drukker, in de stad, de natuur, op de weg, maar ook in ons hoofd. Meer mensen, meer omgevingsprikkels. Neem bijvoorbeeld geluid, dat niet alleen toeneemt maar ook harder wordt.
Sirenes van ambulances zijn nu zes keer luider dan honderd jaar geleden. Waarom? Omdat de wereld rumoeriger is dan ooit tevoren.
De Amerikaanse onderneemster Christina Comaford in het artikel ‘Your Brain On Silence’
Los van al die drukte om ons heen zijn er ook de mobiele telefoon en sociale media die om aandacht vragen. Genoeg redenen om gestrest te raken.
In 2022 heeft de GGD er onderzoek naar gedaan. Aan volwassenen vanaf 18 jaar werd gevraagd of ze in de vier weken ervoor stress hadden ervaren.
Per regio verschilden de resultaten, maar ze waren verbluffend. In de regio Amsterdam zei een derde van de ondervraagden in de vier weken ervoor stress te hebben ervaren. Dertig procent! In de wat minder druk bewoonde delen van Nederland lag het percentage lager, maar toch. Evengoed was nog zo’n 17 tot 18 procent in Friesland, Drenthe en delen van Overijssel, Gelderland en Limburg gestrest. Groningen, waar aardbevingen op de loer liggen, had weer een hoger percentage: tussen de 20 en 25 procent.
De ondervraagden mochten in dit onderzoek hun eigen gevoel aangeven. Dus of de stress meetbaar was, was in dit geval niet van belang.
De definitie
De term ‘stress’ gebruiken we om de reactie in lichaam en brein op een spannende situatie aan te geven. Ook de gebeurtenis of prikkel zelf noemen we vaak zo.
Maar stress is niet dat wat er in je omgeving gebeurt. De onderzoekers Levine and Scotch wijzen er in hun boek ‘Social Stress’ op dat bepaalde situaties objectief gezien niet stressvol zijn. Het is maar net wat we hebben geleerd, waar we vandaan komen, wat gebruikelijk is, hoe wij er tegenaan kijken. Stress is dus cultureel bepaald.
Giftig
In het ene land pakken kinderen rustig een slang op, in het andere land schreeuwen ze het uit van angst. In het ene land staan mensen nog dicht bij de natuur en eten rustig een paddenstoel op, elders weten ze niet eens welke paddenstoel giftig is.
Natuurlijk zijn er universele gebeurtenissen die voor iedereen stressvol zijn, zoals het overlijden van een dierbare, het moeten vluchten voor oorlog, het doormaken van een heftige ziekte.
Hetzelfde geldt voor paarden. Het overlijden van een kuddegenootje, een verhuizing naar een andere stal, het vervoer in de trailer of een wedstrijd geven spanning. Dat snapt iedereen.
Ook ogenschijnlijk kleine ervaringen kunnen iets doen met een paard, zoals een knokpartijtje met een weidegenoot. Of situaties waarbij we misschien niet eens stilstaan, te denken valt aan het gebruik van zweep en sporen, lang op stal moeten staan of om wat voor reden dan ook gescheiden van de kudde zijn.
Klamme handen
Wat een paard stress geeft en hoeveel, is voor elk individu verschillend. De een kan met een situatie beter omgaan dan de ander. Net als bij mensen. Waarom heeft de een geen klamme handen in het vliegtuig en vindt het heerlijk om stewardess te zijn, terwijl een ander voor geen miljoen durft te vliegen?
Tijdens een wandeling met mijn eigen ruin Sjoerd, een aantal kuddegenootjes van hem en twee gastpaarden kwamen we langs een ‘spannend’ grasveld. In de tuin van een landhuis bewoog een robotgrasmaaier. Objectief niet stressvol toch? Wij kijken er niet van op. Mijn Sjoerd ook niet. Maar het paard dat achter Sjoerd liep, stond direct in de paniekstand. Hoge hoofdhalshouding, grote ogen, grote neusgaten, oren naar voren geprikt. Hij kon zijn benen niet stil houden, maar vluchten kon hij ook niet want mijn man zat aan hem vast. Dus draaien en dribbelen en maar kijken naar dat ‘enge’ ding. Bijna de hele weg bleef hij onrustig. Dus waar het ene paard niet eens kijkt of denkt: ‘O dat heb ik al eens gezien, niet gevaarlijk’, reageert het andere paard alsof hij wordt opgegeten.
Kortom, stress is een biologische reactie van het lichaam op een prikkel of een gebeurtenis die als bedreigend of uitdagend wordt ervaren. De prikkel kan van buitenaf komen, maar interne factoren zoals een ziekte of pijn kunnen ook stress veroorzaken. Bij stress komt een waterval aan fysiologische (zoals een verhoogde hartslag), gedragsmatige (snuiven) en cognitieve (herinneren) processen op gang.
Verschillende emoties kunnen die stressreactie oproepen, zoals angst in het geval van de robotgrasmaaier, maar ook agressie en opwinding. Ook kan stress ontstaan door verdriet om het verlies van een weidemaatje, door frustratie omdat een paard geen keuzevrijheid heeft, door het gevoel geen controle te hebben of situaties niet te kunnen beïnvloeden.
What’s the definition of stress
‘I’m so stressed.’ ‘Well, that was stressful.’ You hear it often. In our current (digital) world, it seems like we can no longer escape stress. More and more people are coming to this earth, which increases the pressure around us. In 2022, the global population surpassed eight billion. A century ago, there were only about 1.86 billion people.
It’s getting busier, in the city, nature, on the road, but also in our heads. More people, more environmental stimuli. Take, for example, sound, which not only increases but also gets louder.
Noise pollution has continued to double every three decades. Ambulance sirens are now six times louder than they were 100 years ago. Why? Because our world is noisier than ever before.
American entrepreneur Christina Comaford in the article ‘Your Brain On Silence’
Apart from all that noise around us, there are also mobile phones and social media that demand attention. Enough reasons to get stressed.
In 2022, the GGD (Public Health Service of the Netherlands) conducted research on this. Adults over the age of 18 were asked if they had experienced stress in the past four weeks.
The results varied by region, but they were astonishing. In the Amsterdam area, one-third of respondents said they had experienced stress in the past four weeks. Thirty percent! In the less densely populated parts of the Netherlands, the percentage was lower, but still, around 17 to 18 percent reported stress. In the area Groningen, where earthquakes are a threat, had a higher percentage: between 20 and 25 percent.
The respondents were allowed to report their own feelings in this study. So, whether the stress was measurable wasn’t important in this case.
The definition
The term ‘stress’ is used to describe the body’s and brain’s response to a exciting situation. We often also call the event or stimulus itself stress.
However, stress isn’t what happens in your environment. Researchers Levine and Scotch point out in their book ‘Social Stress’ that certain situations are not objectively stressful. It depends on what we’ve learned, where we come from, what’s common, and how we perceive it. Stress is culturally determined.
Toxic
In one country, children calmly pick up a snake; in another, they scream in fear. In one country, people are still close to nature and calmly eat a mushroom, while elsewhere, people don’t even know which mushrooms are poisonous.
Of course, there are universal events that are stressful for everyone, such as the death of a loved one, fleeing from war, or experiencing a severe illness.
The same applies to horses. The death of a herd mate, moving to a new stable, traveling in a trailer, or a competition causes tension. Everyone understands that.
Even seemingly small experiences can affect a horse, such as a scuffle with a pasture mate. Or situations we may not even think about, such as using a whip and spurs, having to stand in the stable for long periods, or being separated from the herd for some reason.
Sweaty hands
What causes stress in a horse and how much, varies from individual to individual. One may handle a situation better than another, just like with people. Why does one person have no sweaty hands on a plane and love being a flight attendant, while another wouldn’t fly for a million dollars?
During a walk with my own gelding Sjoerd and a few of his herd mates we passed a ‘scary’ grassy field. A robotic lawnmower was moving around in the garden of a mansion. Objectively not stressful, right? We don’t react to it. Sjoerd didn’t either. But the horse behind Sjoerd immediately went into panic mode. High head and neck posture, wide eyes, big nostrils, ears pricked forward. It couldn’t keep its legs still, but it couldn’t flee either because my husband was holding it. So, it just turned around, trotted, and kept looking at the ‘scary’ thing. It stayed uneasy almost the entire way. So, where one horse doesn’t even look and think, “Oh, I’ve seen that before, not dangerous,” the other reacts as if it’s about to be eaten.
In short, stress is a biological response of the body to a stimulus or event that is perceived as threatening or challenging. The stimulus can come from the outside, but internal factors such as illness or pain can also cause stress. During stress, a cascade of physiological (such as an increased heart rate), behavioral (sniffing), and cognitive (remembering) processes are triggered.
Different emotions can provoke this stress response, such as fear in the case of the robotic lawnmower, but also aggression and excitement. Stress can also arise from sadness over the loss of a pasture mate, frustration from a horse having no freedom of choice, from the feeling of having no control, or from situations where one cannot influence the outcome.
